Хризантема цэцгийн бэлэгдэл, утга учир

Хризантема – Нарны бэлэг тэмдэг

Хризантема – манай дэлхийн хамгийн түгээмэл цэцэгсийн нэг билээ. Түүний зарим төрөл нь Хойд Африкаас гаралтай байхад зарим нэгэн төрөл нь Япон болон Хятад улсаас гаралтай байдаг.


Хризантемаг даавуу% ваар болон аяга таваг гээд маш олон төрлийн зүйлсээс харж болдог. Учир нь түүний дэлхийн олон орнууд бэлэгддэг юм. Эрт үед хризантемаг ийнхүү дүрслэх нь ариун үйлд тооцогдон зөвхөн дээд гаралтай хүмүүс л өөрийн хувцсан дээр оёуулан өмсж болдог байв. Япон хэлнээ хризантемаг  "кику" хэмээн нэрэлдэг бөгөөд энэ нь гар гэсэн үг юм. Япончууд энэ цэцгэнд тун хайртай ард түмэн юм. Японд Хризантемагийн Өдөр хэмээн баярын өдөр хүртэл байдаг аж.

Хятад улсад олон томоохон ресторанд хризантемагаар десерт хийдэг байна. Энэ нь зөөлөн амттай  пирожентой тун төстэй амттай учир Хятдууд төдийгүй жуулчид хүртэл амтархан иддэг байна.

АНУ-д 11-р сарыг хриазнтемагийн сар хэмээн нэрэлдэг. Энэ үеээр олон үйл ажиллагаа зохиогддог бөгөөд энэ цэцэг маш ихээр байдаг гэнэ. Мөн олон тооны цэцгийн үзэсгэлэн зохиогддог бөгөөд сарын хамгийн их зарагддаг нь мэдээж хризантема юм. 

Флоридад жил бүр хризантемагийн фестиваль зохион байгуулагддаг. Энэ үеэр ойролцоогоор гурван сая хризантема хэрэглэгддэг байна.

Хризантема Европд 17-р зууны үед хүрсэн юм. Эхлээд Англи улсад очсон бөгөөд дараа нь Францад очсон юм. Харин 19-р зуун гэхэд тэнд шинэ сортуудыг гарган авч эхэлсэн байна.

Хризантемагийн олон төрлүүд нь хаврын сүүлч сараар цэцэглэдэг тул цэцэгчид хаврын эхэн үед цэцэглүүлэх гэж шаргуу хөдөлмөрлөдөг.  Ихэнхдээ тэд нэмэлт гэрэлтүүлэг гаргаж өгөх замаар цэцэглэлтийг түргэсгэдэг. Хризантема нь олон наст ба нэг наст байдаг.

Ихэнхи хризантемаг үрээр болон үндэс хуваах замаар үржүүлдэг. Цөөн хэдэн төрөл нь мөчрөөр үрждэг.

Хризантема өөрөө их олон өнгө байдаг. Тэд бидний амьдралыг чимхээс гадна бид нарт аз жаргал бэлэглэдэг.

Гоёмсог гербера

|

Гербера нь арчилгаа их шаардадгүй бөгөөд тасалгааны нөхцөлд амархан дасаж чаддаг. Хамгийн гол нөхцөл нь энэ цэцэгт гэрэлтүүлэг шаардлагатай юм. Гербераг их усалдаггүй. Зуны цагт хөрсийг хатхад усалдаг бол өвлийн цагт усалгааг багасгана. Хамгийн гол нь хөрсийг хэт хатааж болохгүй. Чийгэнд дуртай учир зуны цагт өдөр бүр шүршинэ.

 

Гербера

Гербера нь бат бөх иштэй урт гоёмсог цэцэгтэй олон наст ургамал юм. Хаврын эхэн үеээс намрын сүүлч хүртэл цэцэглэдэг.
Гербера нь Өмнөд Африкаас гаралтай бөгөөд дулаан оронд гадаа тарридаг байна. Бусад орнууд тасалгааны нөхцөлд таридаг аж. Ойролцоогоор 70 гаруй төрлийн гербера байдаг.  Энэ цэцэг нь маш гэрэлсэг бөгөөд усалгаа бага шаардана. Тийм учраас гербераг гэрэлтэй, дулаахан газар ургуулдаг.
Өвлийн цагт гербераг мөн дулаан газар байлган арчилаж чадвал өвөл ч цэцэглэлт нь үргэлжилэж байдаг (20-24 градус), харин 10-12 градуст байлгахад цэцэг амарч эхлэнэ.
Энэ цэцгийг үрээр болон бутыг хуваан үржүүлдэг. Гербераг 3-4 настай болход бутаар үржүүлсэн нь хамаагүй дээр.
Гербераг үрээр хаврын цагт таридаг. Үрээр тарисан гербера маань 10-11 сарын дараанаас цэцэглэж эхэлнэ.

Алтан шар гэрэл - пахистахис

Алтан шар өнгийн цэцэгстэй пахистахис цэцг нь Перугаас гаралтай цэцэг юм.

Гэрэлтэй газар дуртай бөгөөд +20 дээш градуст дуртай цэцэг юм. Сардаа хоёр удаа борддог. Бүлээн усаар усалдаг. Өдөр бүр шүршинэ.

Толбот навч

Толбот навч - Гипоэстэс - Hypocstes

Толбот навч нь навчаараа гоёдог олон наст тасалгааны ургамал юм. 

Өөрийн эх оронд буюу Мада­гаскарын аралд энэхүү ургамал нь 50 см өндөр ургадаг бөгөөд бут маягаар ургана. Навч нь улаан эсвэл ягаан толботой, заримдаа бүүр цагаан болон ногоон толботой ч байдаг.
Байршил: Хангалттай гэрэлтэй газар байрлуулах хэдий ч хурц нарны гэрэлд дургүй. Зуны цагт 20-23°С, өвлийн цагт 18°С-с доошгүй температурт байрлуулна. Услагаа, бордоо:
Усалгааг тогтмол хийх ба хавар зуны цагт 14 хоног тутамд нэг удаа бордоно.
Арчилгаа: агаарын чийгшил ба температурыг нь тохируулна.
Үржүүлэх: Мөчрөөр үржүүлнэ. Үрээр ч тариж болно.

Тэмээн тавхай буюу сарвалжгана

Энэ цэцэгний монгол нэршил нь Сарвалжгана боловч Тэмээн тавхай гэж цэцэгчид нэрэлдэг. Орсоор бол Иризина хэмээн нэрлэгддэг.

Ирезина (Iresine)

Тэмээн тавхай нь – олон наст тасалгааны ургамал юм. Ойролцоогоор 80 гаруй төрөл бүртгэгдсэн байдаг. Тод улаан өнгөтэй цэцэг юм. Эр орон нь Хойд, Төв болон Өмнөд Америк, Австрали юм. Энэ цэцэг нь голцуу навчаараа гоёдог цэцгэнд ордог ч цэцэглэдэг цэцэг юм. Цэцэглэлт нь маш ховор. Цэцглэх бол маш жижиг, цагаан шардуу өнгийн цэцэгс гардаг.

ТЕМПЕРАТУР

Тэмээн тавхай маань дулаанд дуртай бөгөөд өвлийн цагт бол ойролцоогоор 16-18°С байна. 

Гэрэлтүүлэг

Гэрэлд дуртай ургамал юм. Гэхдээ нарны хурц гэрэлд дургүй. Гэрэл дутагдвал тэмээн тавхайны тод улаан ягаан өнгө нь үгүй болж үлбэгэр сул өнгөтэй болдог.

Усалгаа

Зуны цагт усалгааг тогтмол хийх ба өвлийн цагт усалгааг  багасгана.
Бордоо

Кальц ихтэй бордоогоор бордох эрэгтэй. 2-3 долоо хоног тутамд нэг удаа бордоно. 

Шилжүүлэн суулгалт

Цэцэг томорч сав багадах үед шилжүүлэн суулгалт хийнэ. Жилийн аль ч улиралд шилжүүлэн суулгаж болдог.

Үржүүлэх

Намрын цагт тайралт хийн үржүүлнэ. Усанд амархан үндэслэдэг цэцэг. 

Ранункулюс цэцгийн төрлүүд

Ранункулюс /Ranunculus/  - булцуут цэцэг бөгөөд цэцэг нь энгийн ба махровый байдаг. Хамгийн түгээмэл байдаг төрөл нь Лютик азиатский, /R. asiaticus L/. - Энэ нь 50-65 см урт ургана. Цэцэг нь махровый бөгөөд олон өнгө байдаг. Энэ төрлийн цэцгийг гадаа болон тасалгаанд их тарьдаг. Лютик борцелистный /R. aconitifolius L. - ойролцоогоор 60 гаруй см ургах ба цагааг цэцэгстэй. Махровый цэцэгтэй нь цагаан болон шаргал өнийнц эцэгтэй ч байдаг. Лютик анемонолистный /R. anemonifolius/ нь ойролцоогоор 30 см ургана. Лютик пиренейский /R. pyrenaeus/ нь 10-30 см ургах ба 6 болон 7-р сард цэцэглэдэг. Үнэхээр үзэсгэлэнтэй цэцэгстэй учир голцуу цэцгийг тайрч баглаа цэцгэнд хэрэглэгддэг. Мэдээллээ хархад Голландад л гэхэд 1999 онд 22 сая ранункулюсыг баглаа цэцэг болгон худалдсан байдаг. Тасалгааны нөхцөлд тариж байгаа цэцэгчид маань ихэнхдээ балконоо чимэх зориулалтаар таридаг байна. .

Ранункулюс

Ранункулюс

  
Энэ гайхамшигтай бөгөөд ховор цэцгийг хавар тасалгаанд эсвэл гадаа суулгадаг. Ранункулюсыг нартай газар байлгах ба суулгахдаа 5-7 см гүнд суулгана. Ойролцоогоор 10 гаруй хоногийн дараа соёлох ба тасалгааны нөхцөлд бол ваакуумдаж, гадаа шууд тарисан бол хучсан байна.
Ойролцоогоор 2 сарын дараанаас нэг булцуунаас хэд хэдэн цэцгийн бундуй үүсэх ба энэ үед усалгааг тогтмол хийнэ.
Ранункулюсын булцууг гадаа тарисан бол намрын цагт буцаан авч нялх булцуунуудыг нь болгоомжтой салган авдаг. Нэг булцуунаас 5-7 маамуу гарна. Булцуунуудыг хэдэн хоног хатаасны дараа элсэнд юмуу шороонд хийж сэрүүн газарт хадгалдаг.

Үнэхээр гоё цэцэг байгаа биз?

Годонхой буюу эр хүний цэцэг

Антуриум (Anthurium)

Годонхой нь үнэхээр сайхан цэцэг юм. Зүрх нь навчин хэлбэртэй харин цэцэг нь гайхалтай. Хавраас намар хүртэл цэцэглэдэг ба аль болох жижиг вааранд дуртай. Хэт том саванд бол цэцэглэх дургүй. Нэвт салхинд тун дургүй!

Бүлээн, зөөлөн усаар услана. Годонхой нь гэрэл дуртай бөгөөд 20С-с доош температурт тийм ч дуртай биш. Агаарын чийгшилд их дуртай учраас өдөр бүр шүршинэ. Гэрэл муутай газар годонхойг тавихад цэцэглэхгүй.

Өвлийн цагт годонхойг сэрүүн газарт тавиад усалгааг багасгадаг.
Сэрүүн газар гээд нэвт салхинд тавиж болохгүй. Нэвт салхинд годонхой маань маш амархан үхдэг!
Хавар зуны цагт годонхойг борддог. Долоо хоног тутамд бордоно.

Жил бүрийн хавар годонхойг шилжүүлэн суулгадаг боловч том ургасан годохойг бол 3-4 жилд нэг удаа шилжүүлэн суулгадаг. Өргөн биш вааранд суулгадаг.  Дренаж хийх шаардлагатай ба доод тал нь 3 см дренаж хийнэ.